ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΗ αρχή έγινε από τη μυθική πλέον «Κατσαρίδα» των Β. Μαυρογεωργίου - Κ. Γάκη στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και, ταυτόχρονα, από την εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενη «Golfω» της Ομάδας «Χώρος» του Σίμου Κακάλα.
Νεότατοι δημιουργοί καθιερώνονται με νέες παραστασιακές προτάσεις πρώτα στη συνείδηση του συρρέοντος νεανικού κοινού και, καθυστερημένα, αν όχι «πατερναλιστικά», από δημοσιογράφους και κριτικούς.
Αισθάνεται κανείς ότι το έναυσμα δόθηκε. Το νεανικό κοινό ανακαλύπτει το δικό του θέατρο και συνεχίζει να το αναζητά σε νέες ομάδες που, με διαφορετικές προσεγγίσεις, δοκιμάζονται σε ποικίλα είδη. Ενα εναλλακτικό θέατρο, κινούμενο παράπλευρα προς τα καθιερωμένα, ακόμα και πρωτοποριακά θεατρικά σχήματα, με διαφορετική αισθητική και βασικά εφόδια τη ζωντάνια, τον αυτοσχεδιασμό, την πενιχρότητα των σκηνικών μέσων, την αμεσότητα με το κοινό το οποίο καθιστά συνένοχο, την έμπνευση από άλλες μορφές τέχνης που αγγίζουν το λαϊκό θέαμα. Και συχνά, την ανάδειξη υποκριτικών μέσων που επικεντρώνονται στις εκφραστικές δυνατότητες του σώματος.
Η ομάδα «Ex Animo» με τον καλοδουλεμένο «Νοσφεράτους Διδόντικους» που παίζεται τρίτη χρονιά, παράσταση εμπνευσμένη από τον κινηματογραφικό εξπρεσιονισμό του Murnau και το έργο του Στόουκερ, η ομάδα «Splish-Splash» που σκηνοθετεί ο Γιάννης Ο. με την εντυπωσιακή φετινή δημιουργία της «ScarMface», εμπνευσμένη από την κινηματογραφική ταινία του Χάουαρντ Χοκς «Ο Σημαδεμένος» (1932), υιοθετώντας την παντομίμα και τις αρχές του βωβού κινηματογράφου, η ομάδα «Sforaris» με σκηνοθέτη τον Γιάννη Καλαβριανό που επανέρχεται φέτος, μετά το επεισοδιακό «Εγώ είμαι το θείον βρέφος», με τις «Praktorisses», παράσταση που διακωμωδεί τις σχετικές κατασκοπικές ταινίες με κωμικά γκαγκ αλλά και μουσικοχορευτικές σκηνές, καταδηλώνουν τα κινηματογραφικά τους διακείμενα, επεξεργασμένα δημιουργικά και ενθουσιάζουν τις απόλυτης πληρότητας πλατείες τους.
Σε σχετικό με την τελευταία ομάδα μήκος κύματος κινούνται και οι «Ab Ovo» με φετινή παραγωγή τους το «Μαμά Ελλάδα», μια σάτιρα του νεοέλληνα, με επιμέρους επιθεωρησιακού ύφους σκετς, χορό και τραγούδι και άμεση επικοινωνία με το νεανικό τους κοινό που τους ακολουθεί φανατικά.
Με περισσότερο σοφιστικέ διάθεση, αισθητικές απαιτήσεις και ιδιάζον ύφος, η πρωτεμφανιζόμενη ομάδα «Κούλα η Πλανιδού» με το «αυτοσχεδιαστικό» έργο «Κορσεδία» και ψαγμένη κινησιολογία διεκδικεί τη δική της θέση μεταξύ των νεανικών προτάσεων.
Το δικό της ύφος έχει ήδη κατακτήσει η ομάδα «Mag», με βασικό συντελεστή τον Κώστα Κουτσολέλο με το περσινό «Less» αλλά και το φετινό «Desire»: ο θρίαμβος του αποστασιοποιημένου παιξίματος-περφόρμανς.
Στα όρια περφόρμανς και «devised theatre» κινούνται τόσο η ομάδα «Nova Melancholia» με σκηνοθέτη τον Βασίλη Νούλα και το περσινό σκηνικά ψαγμένο «Αηδίασμα» σε κείμενα Ν. Γ. Πεντζίκη, όσο και η ομάδα «Per-Theater-Formance», με σκηνοθέτη τον Δημ. Τσιάμη και το επίσης περσινό «Στους dada θα άρεσε μια νύχτα σαν κι αυτή».
Νέο δυναμικό ανθρώπων που προέρχονται από θεατρολογικές σπουδές, δραματικές σχολές ή και τα δύο. Που προτείνουν το εναλλακτικό δικό τους θέατρο με πολλαπλό κόστος: οικονομικό και ψυχολογικό. Που πληρώνουν αδρά τις μικρές συνήθως αίθουσες που ενοικιάζουν και που παρά την επιτυχία τους δεν επέρχεται απόσβεση εξόδων. Τα οποία καλύπτονται από τις παράλληλες δουλειές των συντελεστών.
Η τακτική επιχορηγήσεων που βάζει τις ομάδες αυτές σε ισότιμη κρίση με καθιερωμένους θιάσους είναι αδιέξοδη. Ουσιαστική θεσμική παρέμβαση από ΥΠΠΟ ή ΕΚΕΘΕΧ θα αποτελούσε η συζητημένη αλλά ακόμα ανενεργή δημιουργία ενός θεατρικού χώρου, πλήρως εξοπλισμένου, όπου θα φιλοξενούνται νεανικές ομάδες προεπιλεγμένες κάθε χρόνο από επιτροπή: όχι την συνήθη αλλά αποτελούμενη από ανθρώπους που έχουν επαφή με τους νεανικούς χώρους, τις δημιουργίες, τις ανησυχίες τους. Επιτροπή ίσως φιλικά συμβουλευτική προς τις ομάδες αυτές.
Αυτό θα ήταν ελάχιστη ειλικρινής φροντίδα μη κωφεύουσας στις δημιουργικές φωνές των νέων Πολιτείας.
*
Ο Δ. Τσατσούλης είναι κριτικός θεάτρου, επίκ. καθηγητής Σημειωτικής του Θεάτρου στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών
